Raspored iznošenja smeća
Kontrola
Mere zaštite
Odlaganje otpada

Gradska čistoća

KJP“Izvor“ svoju funkciju obavlja u gradskom naselju, dok se od 35 seoskih naselja tretira samo 12 i to Veliki Popovac, Veliko Laole, Dubočka, Kamenovo, Leskovac, Melnica, Orljevo, Pankovo, Stamnica, Stamnička Reka, Trnovče i Šetonje ali se tretira samo centralni deo naselja (škola, MZ, ambulanta i prodavnice i po nekoliko doma).

Shodno potrebama, grad je podeljen na reone iz kojih se pojedinačno svakoga dana, ili jednom u nedelji sakuplja i odvozi smeće.

Komunalni nesortirani otpad se odlaže na deponiju „Svina“ koja je u procesu sanacije, zatvaranja i rekultivacije po odobrenom Projektu IHTM Preduzeće za tehnološki razvoj – CIPRO.

U sledećoj tabeli su dati podaci o broju korisnika kojima KJP“Izvor“ pružaju usluge iznošenja i deponovanja smeća.

1. Domaćinstva 1.769
2. Pravna lica 557
3. Stanovi 660

Jedan od najvećih ekoloških problema sadašnjice jeste nekontrolisano odlaganje smeća. Porast broja stanovnika kao i nagla urbanizacija i industrijalizacija društva, direktno utiču na rast potrošnje svih vrsta proizvoda, te je posledica toga nastajanje sve veće količine čvrstog otpada. Svako živo biće u toku svog delovanja produkuje otpad koji manje ili više ugrožava zdravlje ljudi i životnu sredinu, ukoliko se odmah ne tretira ili odloži na odgovarajući način. Prema zvaničnim podacima, danas u Srbiji postoji više od 180 zvaničnih deponija, ne računajući veliki broj divljih seoskih smetlišta. Prema Nacionalnoj strategiji sa programom pridruživanja EU, najveći problem u upravljanju komunalnim otpadom u Srbiji predstavlja odlaganje otpada.

Nacionalnom strategijom u upravljanju otpadom, na osnovu stanja postojećih smetlišta izvršena je njihova kategorizacija u četiri kategorije. Deponija (smetlište) u Petrovcu spada u kategoriju K3, smetlišta koja se još mogu koristiti u periodu do 5 godina, pod uslovom da se prethodno izvrši sanacija sa minimalnim merama zaštite.
Prema nacionalnoj strategiji, upravljanje otpadom u Srbiji ubuduće, vidi se kroz organizaciju regiona za upravljanje otpadom. Prema ovoj koncepciji gradila bi se još jedna regionalna sanitarna deponija za više opština koje čine region za upravljanje otpadom. Prema postavljenoj mreži regionalnih deponija Petrovac je potpisao ugovor zajedno sa opštinama regiona.

Ovaj region je tek u fazi formiranja, tako da je svakako neophodno obezbediti uređeni i kontrolisani prostor za odlagaganjeotpada u opštini Petrovac do početka rada regionalne sanitarne deponije, što podrazumeva period od oko četiri godine.
U tom smislu opština Petrovac i ''IHTM-Preduzeće za tehnološki razvoj – CIPRO'' su sklopili međusobne ugovore za izradu projekta sanacije i remedijacije postojeće deponije u Petrovcu. Izvođač radova je Akcionarsko društvo za vodoprivredu – vodoprivreda Požarevac.

Na teritoriji grada Petrovca i prigradskih naselja prema poslednjim podacima živi oko 43400 stanovnika. Deponija je locirana jugozapadno od grada Petrovca na oko 3,5 km. Deponija zahvata teritoriju između grada Petrovca i seoskih naselja Dobrnja ( udaljenost od oko 3,5 km), Lopušnik (3,2 km) i Zabrđe (3,2 km). Na lokaciji, kao i u njenom širem okruženju ne postoje čak ni manje grupacije kuća.

-----

Kontrola i završni radovi

U zavisnosti od karakteristika terena (geologija, hidrologija, idr.),
meteoroloških i klimatskih uslova (ruža vetrova, padavine) treba predvideti povremenu kontrolu kvaliteta vazduha, voda i zemljišta koji su pod neposrednim uticajem deponije.
Nakon završetka rada deponije, tj. njenog konačnog iskorišćavanja, potrebno je sprovesti mere rekultivacije u cilju sprečavanja erozije i zadržavanja vode. Ovo se postiže nanošenjem završne prekrivke debljine 0,5 do 0,7 m, odnosno 1,0 m kada se želi posaditi drveće.
Završenu prekrivku treba postaviti što je moguće pre, kako bi se sprečilo otkrivanje smeća pod dejstvom vetra i vode i zagađivanja okoline.

Sprečavanje neželjenih pojava na deponijama koje mogu da dovedu do zagađivanja okoline

Ukoliko dođe do površinskih požara na deponiji (namernih ili nenamernih), potrebno ih je odmah odgovarajućim sredstvima ugasiti u cilju zaštite okolnog vazduha;
Ukoliko dođe do dubinskih požara (što je najčešće posledica nepropisanog deponovanja smeća), potrebno ih je ugasiti blagovremenim otkrivanjem i raskopavanjem požarom zahvaćene mase smeća;
Neugodni mirisi svode se na najmanju meru jednostriktnim sprovođenjem mera sanitarnog deponovanja. Pojačani neugodni mirisi su signal da je došlo do nepravilnosti u funkcionisanju deponije, koje treba hitno otkloniti;
Kod pojave glodara i insekata, potrebno je odmah radni prostor dezinfikovati i deratizirati;

Kontrola procednog filtrata

Radi kontrole optimalnog rada šahta za prijem i tretman otpadnih voda, neophodno je sprovoditi kontrolu kvaliteta procednih voda.
Uzorci se uzimaju u šahtu i na potisu zalivne mreže.
Kontrola kvaliteta filtrata se vrši svakodnevno i to:
- merenjem temperature vazduha i filtrata,
- merenjem Rn vrednosti
- merenjem VRK5

Kontrola podzemnih voda

U okviru uslova zaštite životne sredine jedan od najznačajnijih je uslov zaštite podzemnih voda i površinskih tokova na području sanitarne deponije. Veoma je važno odrediti ''nulto'' stanje kvaliteta podzemnih voda na lokalitetu buduće deponije i predvideti praćenje uticaja, kontrolu i mere zaštite u površinskim i podzemnim vodama i njenoj okolini preko osmatračkih piezometara. Na osnovu hidrogeološkog i inženjerskogeološkog izveštaja se može zaključiti da na mikrolokaciji buduće deponije nema registrovanih izvora ni stalnih površinskih tokova, kao ni pojave podzemnih voda do dna vidljivog dela iskopa. Male količine vode se infiltriraju u teren, tj. najveći deo atmosferskih voda površinski otiče u niže delove terena.
U ovoj fazi nije bilo moguće uraditi piezometre za definisanje ''nultog stanja'' kvaliteta podzemnih voda.

Kontrola izdvojenih gasova

Pri procesu aerobne fermentacije otpadaka dolazi do izdvajanja gasova različitog sastava i količina, pri čemu dominira CH4 i CO2.
Kontrola gasova je neophodna jer se sastav gasa menja u zavisnosti od količine i tipa deponovanih otpadaka (promenljiv sastav). Posebno je bitno kontrolisati izdvajanje metana.

Kontrola uzročnika zaraze

Nosioci i raznosioci zaraze na deponimama su insekti i glodari.
Upotrebom prekrivnih slojeva i prskanjem dezinfekcionim rastvorima sprečava se razvoj insekata. Bar jednom u toku radnog vremena sloj sabijenih otpadaka se mora prskati dezinfekcionim sredstvom koje je rastvoreno u vodi. Ovo prskanje se može obaviti običnom prskalicom koja se koristi u poljoprivredi i koja se pričvrsti na traktor guseničar ili se iz autocisterne u kojoj je pomenuti rastvor obavlja prskanje deponovanog otpada.Koncentracija dezinfekcionog sredstva treba da se odredi u skladu sa zahtevima procesa biološkog prečišćavanja otpadnih voda.
Na otvorenoj deponiji se mogu pojaviti pacovi, ali eliminisanjem hranljivih otpadaka i prekrivanje zemljom ovo se znatno smanjuje. Ukoliko i dalje imama povećan broj pacova, treba pozvati specijalizovanu službu za dezinfekciju i deratizaciju.
Deponije privlače i ptice koje mogu biti uzročnici zaraze. I za to je potrebno prekrivanje inertnim materijalom otpada uz smanjenje širine radne zone.

----

Mere zaštite životne sredine i kontrola rizika od deponije

Zaštita životne sredine i zdravlja ljudi od negativnih uticaja deponije, se postiže zaštitom supstrata životne sredine: vode, vazduha, zemlje, faune, flore, odnosno primenom građevinsko-tehničkih, tehnoloških, sanitarno-higijenskih, bioloških i drugih mera zaštite.

Mere zaštite vazduha

Pošto su glavni elementi zagađenja vazduha prašina, gasovi i neprijatni mirisi, tehničko-tehnološke mere za analiziranje ovih zagađivača su sledeće:
- pojava prašine sprečava se u toku sušnih perioda orošavanjem čvrstog otpada vodom, sabijanjem i pokrivanjem slojem sabijenog inertnog materijala;
- gasovi koji nastaju u procesima anaerobne razgradnje otpadaka,
kontrolisano će se odvoziti putem sistema za otplinjavanje – biotrnovi;
- pojava neprijatnih mirisa sprečavaće se svakodnevnim prekrivanjem otpada ka inertnim materijalom i formiranjem zaštitnog pojasa vegetacije, koji će biti usklađen sa pravcima dominantnih vetrova, dispozicijom naseljenih mesta i pojedinih kuća i karakterističnom konfiguracijom terena. U sastavu pojasa biće zasađene vrste sa svojstvima emitovanja etarskih i fitoncidnih materija.

Mere zaštite vode

U cilju sprečavanja zagađenja površinskih i podzemnih voda preduzimaju se sledeće mere:
- dno i zidovi prazne deponije obložiće se vodnopropusnom oblogom, čime se sprečava infiltracija podzemnih voda u telo deponije, kao i rastvaranje nastalog ugljen- dioksida u podzemne vode;
- postavljanjem drenažne kanalizacije po dnu deponije, čime se skupljaju sve procedne vode i deo atmosferskih voda koje prodiru u telo deponije.
Drenažna kanalizacija odvodi ove vode do sabirnog šahta (retenzije) iz koga se predviđa orošavanje deponije. U šahtu imamo taloženje vode i prirodnu aeraciju nakon čega se predviđa orošavanje deponije. Mulj iz taložnika se odlaže na deponiju uz prethodno mešanje sa otpadom u odnosu 1:9 kako bi se smanjilo zagađenje;
- obodni kanali odvode površinske vode van zone deponovanja do prirodne jaruge, odnosno do najbližeg potoka.

Mere zaštite zemljišta

Sprečavanje površinskog zagađenja zemljišta raznošenjem lakih otpadaka po okolnom tlu, postiže se tako što će se otpaci svakodnevno sabijati i prekrivati slojem sabijenog inertnog materijala; tako se sprečava mogućnost da ptice raznose otpad.
Druga mera zaštite od ovakvog zagađenja je ograda koja se postavlja oko deponije. Ovim se sprečava i ulazak životinja u telo deponije. Povremenim sprovođenjem dezinfekcije i deratizacije , sprečava se pojava i širenje populacije glodara, koji mogu da oštete zaštitnu oblogu i izazovu zagađenje zemljišta, a time i podzemnih i površinskih voda.Zaštitni pojas vegetacije koji je usklađen sa pravcima dominantnih vetrova takođe sprečava raznošenje lakih otpadaka;
Sprečavanje dubinskog zagađenja zemljišta ispod i oko tela deponije, postiže se postavljanjem nepropusne obloge preko dna i stranica deponije, preko koje se radi drenažna kanalizacija.

Mere zaštite okolne biosfere

Promena biosfere okoline deponije može nastati zbog zagađenja okolnog zemljišta i zbog prodiranja metana u okolno zemljište. Prodiranje metana u okolno zemljište biće sprečeno izgradnjom nepropusne obloge tela deponije, i izgradnjom sistema za odvođenje gasa ''biotrnovi''.
Da ne bi došlo do širenja zaraze, periodično ćelije treba isprskati dezinfekcionim rastvorom i zbog mogućeg prisustva glodata i insekata.
Zagađenje okoline bukom sprečava se poštovanjem kriterijuma o lociranju deponije na određenom rastojanju od svih postojećih objekata.

Mere zaštite od požara i ekspozije

Opasnost od požara sprečiće se preduzimanjem sledećih mera:
- Svakodnevnim prekrivanjem otpadaka inertnim materijalom;
- Stalnom kontrolom otpada na deponiji. Mera zaštite od eksplozije biće ugradnja detektora metana u svim zatvorenim objektima na deponiji.

Mere za uklapanje sanitarne deponije u okolni pejzaž

Izgradnjom aktivnog zaštitnog pojasa bez visokog rastinja i pasivnog zaštitnog pojasa sa šumskim zasadom, formira se prostorna barijera prema najužem okruženju. Ovi pojasevi istovremeno sprečavaju širenje površine i buke sa kompleksa deponije na okolinu. Buka i prašina se smanjuju izgradnjom dobrog pristupnog puta i uređenjem manipulativno-opslužnog platoa. Konačno uklapanje deponije u okolni prostor, obaviće se po zatvaranju deponije, adekvatnom tehničkom i biološkom rekultivacijom, pri čemu će se iznad zatvorene deponije formirati livada sa prirodno uklopljenim terenom u morfološki model okruženja.

-----

Na sanitarnoj deponiji '' Svina'' u Petrovcu dozvoljeno je isključivo odlaganje samo onih vrsta otpadaka koji ne proizvode štetne efekte na životnu sredinu i za zdravlje zaposlenih na deponiji. To su sledeće vrste otpadaka:

- komunalni otpaci,
- otpaci sa javnih površina,
- inertni industrijski otpaci,
- otpaci iz preduzeća,
- otpaci iz trgovina, javnih ustanova, administrativnih objekata,
- pepeo od loženja,
- poljoprivredni otpaci i otpaci sa zelenih površina.

Otpaci iz ustanova, škola su po svom sastavu veoma slični otpacima iz domaćinstva i mogu se dobro sabiti.
Građevinski šut, odnosno malter, komadi cigle, betona i sl. koristiće se za izgradnju inertne saobraćajnice na radnoj etaži.
Pepeo i šljaka poreklom od čvrstih goriva iz kotlarnica i iz domaćinstva mogu se deponovati ako su potpuno ugašeni i ako ne sadrže nikakveštetne elemente. Ako su u suvom stanju, moraju se dobro pokvasiti pre odlaganja i sabijanja i odmah potom prekriti materijalom za prekrivanje. Ova vrsta otpadaka je prisutnija u zimskom periodu i u većini slučajeva je inertna i ne zagađuje okolinu. Ukoliko je u pitanju šljaka sa izraženim hemijskim zagađenjem, onda se ne sme deponovati na sanitarnoj deponiji komunalnog otpada.
Pepeo i šljaka koji su inertni mogu se koristiti za izgradnju inertnih saobraćajnica.

Otpaci uginulih životinja ne smeju se odlagati na deponiji, nego isključivo na stočnom groblju.
Industrijski otpad koji je sa hemijskog i biološkog aspekta neutralan, a ne može se koristiti kao sekundarna sirovina, može se odlagati na deponiju. Industrijski otpaci koji po svojim karakteristikama pripadaju grupi štetnih i opasnih materija ne smeju se iznositi na deponiju.

Motorna ulja i druga otpadna ulja se ne mogu odlagati na deponiju. S obzitom na njihove štetne osobine, ulja se moraju odložiti specijalnim tretmanom ili se regenerisati.
Specijalni biološki otpaci iz zdravstvenih ustanova koji ne sadrže štetne i opasne materije bi mogli da se odlažu na deponiju pod posebnim uslovima. To podrazumeva njihovu prethodnu dezinfekciju u samoj zdravstvenoj ustanovi i prekrivanjem slojem od najmanje 0,60 m odmah po deponovanju.
Manji deo otpadaka iz zdravstvenih ustanova može sadržati patogene mikroorganizme, pa se taj deo otpadaka ne sme odlagati na deponiju, već se mora uništiti spaljivanjem u peći u krugu bolnice. Na sličan način poželjno je uništavati i klinički konfiskat.
Akumulatori i klasične baterije se mogu odlagati na deponiju. Ukoliko postoji i radioaktivni otpad iz zdravstvenih ustanova, sa njim se mora rukovati u skladu sa relevantnim zakonskim propisima.

Na sanitarnu deponiju se ne sme odlagati materijal koji ima temperaturu paljenja ispod 120°C(benzin, etar, ugljen-dioksid, kerozin, ulja, mazut i sl.), zbog stalno prisutne opasnosti od požara.

Takođe na deponiju se ne sme odlagati radioaktivni i eksplozivni materijal. Ove materije se odlažu u skladu važećim zakonskim propisima.
U cilju zaštite ozonskog zemljinog pokrivača postoje sledeće preporuke za deponovanje rashladnih uređaja koje sadrže freon. Pre deponovanja potrebno je odstraniti freon pomoću specijalnog uređaja za njegovu kondenzaciju, posle čega se tečni freon uvodi u boce u cilju ponovne upotrebe a rashladni uređaj tretira kao krupni otpad.
Fekalije ne treba odlagati na deponiju.